58,2% e qytetarë zviceranë të cilët morën pjesë në referendumin e hapur deri më 21 maj votuan pro propozimit mbyllin gradualisht termocentralet bërthamore. Ky hap shënon një pikë të rëndësishme në historinë energjetike të vendit, i cili ka vendosur të bëjë bast energji e rinovueshme të tilla si dielli, era, biomasa dhe gjeotermale.
Vendimi i marrë nga më shumë se gjysma e popullsisë zvicerane përkthehet në një ndryshim të madh për të ardhmen energjetike të vendit. Deri më tani, Zvicra është mbështetur shumë në të pesë reaktorë bërthamorë, të cilat prodhojnë afërsisht një të tretën e energjisë elektrike të vendit.
Në këtë kontekst, vlen të theksohet se vetëm në katër nga 26 kantonet zvicerane, mbështetësit e vazhdimit të përdorimit të energjisë bërthamore pas vitit 2050 fituan votën. Kjo nismë, e cila shënon fundin e termocentraleve bërthamore në Zvicër, u përshkrua nga parlamentarja e Partisë së Gjelbër Adele Thorens Goumaz si një “Ditë historike për vendin”.
Ky ndryshim në politikën e energjisë lindi, pjesërisht, si përgjigje ndaj rreziqeve që paraqet energjia bërthamore pas katastrofës së Fukushimës. Është e rëndësishme të theksohet se propozimi për mbylljen e centraleve bërthamore nuk vendos data specifike për ndërprerjen e funksionimit të secilit prej impianteve.
Strategjia Zvicerane e Energjisë deri në vitin 2050
Qeveria zvicerane ka përshkruar një strategji afatgjatë për tranzicionin energjetik, që vjen pas rezultateve të referendumit. Faza e parë e kësaj strategjie, e cila filloi në janar 2018, synon të ulë konsumin e energjisë për frymë duke përdorur vitin 2000 si referencë Ulje 16% deri në vitin 2020 dhe 43% deri në vitin 2035.
Vendimi për mbylljen e impianteve bazohet në arsye sigurie dhe ekonomike. Sipas autoriteteve zvicerane, termocentralet duhet të shkëputen pasi të arrijnë midis 50 dhe 60 vjet jetë të dobishme, megjithëse kjo datë është e përafërt.
Një shembull konkret është Centrali Bërthamor Mühleberg, e cila mbylli dyert e saj në vitin 2019 pas 47 vitesh funksionim. Demontimi i uzinës Është një proces që do të marrë Vjet 15 dhe do të ketë pjesëmarrjen e rreth 300 punëtorëve. Ky proces mbyllje përfshin heqjen e tonelave të materialeve radioaktive dhe sigurimin e menaxhimit të tyre të sigurt.
E ardhmja energjetike e Zvicrës
Mbyllja progresive e termocentraleve bërthamore ngre një pyetje thelbësore: si të furnizohet me energji që gjeneruan këto bimë. Përafërsisht 40% e energjisë zvicerane vjen nga burimet bërthamore, ndërsa 60% e tjera vjen nga burimet hidroelektrike. Kjo boshllëk duhet të plotësohet nga nisma të reja në energjinë e rinovueshme.
Qeveria zvicerane tashmë ka filluar të promovojë ndërtimin e impiantet diellore dhe të erës. Edhe pse këto teknologji konsiderohen si zgjidhja afatgjatë, palët si Partia Popullore Zvicerane (SVP) Ata kanë vënë në pikëpyetje qëndrueshmërinë e tij, duke argumentuar koston e lartë dhe ndikimin në peizazh.
Një nga argumentet qendrore të SVP-së është se kostoja e zëvendësimit të energjisë bërthamore me burime të rinovueshme do të jetë e konsiderueshme. Vlerësohet se ndryshimi do të kushtojë afërsisht 200.000 miliardë franga zvicerane (183.000 miliardë euro) deri në vitin 2050. Partia gjithashtu pohon se familjet zvicerane do të duhet të paguajnë 3.200 franga zvicerane më shumë në vit në kosto shtesë, diçka që qeveria e ka refuzuar. Sipas autoriteteve, kjo rritje do të kufizohet në 40 franga zvicerane në vit Për shkak të efikasitet më të lartë të energjisë.
Ndikimi global i çmontimit bërthamor
Zvicra përballet me sfidën e menaxhimit adekuat të mbeturina berthamore të krijuara nga bimët. Vendi ka miratuar masa rigoroze sigurie për të siguruar që këto mbetje të ruhen dhe trajtohen në mënyrë të sigurt. Aktualisht, ndërtimi i depozitime të thella gjeologjike në të cilin do të ruhen materialet radioaktive.
Demontimi është një detyrë e rëndë që kërkon vëmendje ndaj detajeve. Çdo komponent i reaktorit duhet të pastrohet, matet dhe trajtohet për asgjësimin e duhur. Disa mbeturina, si p.sh amianto dhe ngjyrat e plumbit, e ndërlikojnë punën e pastrimit, por autoritetet zvicerane kanë marrë të gjitha masat e nevojshme për të siguruar çmontimin e sigurt dhe efektiv.
Ky proces është kompleks dhe kërkon më shumë se masa të thjeshta teknike. Është gjithashtu një proces që ka implikime ndërkombëtare, meqenëse Zvicra i bashkohet vendeve të tjera evropiane si Gjermania dhe Belgjika që janë në proces të çmontimit të centraleve të tyre bërthamore.
Heqja e elementeve të fundit bërthamore nga një central, siç është bërë tashmë në Mühleberg, redukton rreziqet bërthamore në nivele minimale. Megjithatë, fazat përfundimtare të këtij procesi, si ruajtja e përhershme e mbetjeve, pritet të zgjasin dekada.
Zvicra po bën një hap të guximshëm drejt një të ardhmeje të energjisë së rinovueshme. Megjithëse mbyllja e termocentraleve bërthamore paraqet sfida, përparimet në energjinë e pastër dhe tranzicioni i planifikuar deri në vitin 2050 parashikojnë një të ardhme më të qëndrueshme për vendin.