Sektori i energjisë së rinovueshme në Spanjë ka bërë një hap të madh drejt tranzicionit të energjisë me nisjen e një ankandi deri në 3.000 megavat (MW) që synojnë teknologjitë e rinovueshme. Ky mekanizëm ankandi është thelbësor për arritjen e objektivave kombëtare dhe evropiane për reduktimin e emetimeve dhe promovimin e energjisë së pastër. Me një kuadër rregullator të përditësuar dhe dispozita të reja, Spanja përforcon angazhimin e saj për 60 GW energji të rinovueshme deri në vitin 2030.
Kuadri rregullator dhe objektivat afatgjata
El Këshilli i Ministrave miratoi një Dekret Mbretëror që përcakton kuadrin për këtë ankand. Ky dekret është pjesë e një plani afatgjatë që përfshin Planin Kombëtar të Integruar të Energjisë dhe Klimës (PNIEC) 2021-2030. Në këtë kuptim, ankandi synon të sigurojë angazhimin e Spanjës ndaj Objektivat e PNIEC që vendosin pjesëmarrjen e energjive të rinovueshme në 42% të konsumit deri në vitin 2030.
Ndër masat e përfshira në këtë Dekret Mbretëror, spikat caktimi i një regjimi specifik shpërblimi për objektet e reja të ndërtuara, i cili inkurajon investitorët të marrin pjesë në këto projekte. Sistemi i ankandeve do të jetë vendimtar gjatë dekadës së ardhshme, me ankandet vjetore që pritet ta çojnë vendin drejt një pavarësie më të madhe energjetike dhe një rritje të konsiderueshme të kapacitetit të instaluar të burimeve të rinovueshme.
Pjesëmarrja në ankand dhe kushtet
Për të marrë pjesë në ankand, objektet duhet të plotësojnë disa kërkesa: ato duhet të jenë të vendosura në gadishull, të jenë krejtësisht të reja dhe të jenë të regjistruara nën Regjimin Ekonomik të Energjisë së Rinovueshme (REER). Kjo parandalon që të njëjtat projekte të marrin më shumë se një çmim dhe siguron që kapaciteti i ankanduar të jetë shtesë.
Qeveria e ka bërë të qartë se procesi do të jetë konkurrues, me dhënien e objekteve në bazë të kritereve si oferta më ekonomike. Për më tepër, aspekte të tjera si qëndrueshmëria mjedisore dhe elasticiteti kanë filluar të merren parasysh në disa procese të fundit, siç përcaktohet me Dekretin Mbretëror 960/2020.
Rezultati i pritshëm është se teknologjitë që ofrojnë përfitim dhe efikasitet më të madh ekonomik janë ato që marrin lejen e zhvillimit. Në këtë mënyrë, ai përafrohet me objektivat e PNIEC dhe Komisionit Evropian për të promovuar një sistem energjie të gjelbër dhe konkurrues.
Konteksti evropian dhe deficiti i energjisë së rinovueshme
Spanja ka përjetuar një deficit të konsiderueshëm në zhvillimin e energjisë së rinovueshme krahasuar me vendet e tjera evropiane në dekadën e fundit. Kjo ka qenë një pengesë e madhe në progres drejt objektivave klimatike të vendosura nga BE, si për 2020 dhe 2030.
Për ta vënë në kontekst, në vitin 2015, energjia e rinovueshme mbulonte vetëm 17,3% të konsumit final të energjisë, shumë më poshtë se 20% e nevojshme për të përmbushur objektivat evropiane të vitit 2020 Mungesa e stimujve dhe një kuadër rregullator joefektiv gjatë viteve të caktuara kontribuan për ta bërë këtë objektiv të vështirë për t'u arritur.
Për të zgjidhur këtë boshllëk, Dekreti Mbretëror 960/2020 dhe ankandet e mëvonshme kanë shërbyer si një pikë kthese për sektorin, duke kërkuar një lulëzim të dukshëm nëpërmjet zbatimit të kapaciteteve të reja të rinovueshme që mundësojnë respektimin e angazhimeve të Marrëveshja e Parisit dhe kërkesat e BE-së.
Ankandi dhe optimizimi i burimeve
Me zbatimin e këtyre ankandeve, Spanja jo vetëm kërkon të rrisë prodhimin e energjisë së rinovueshme, por edhe të reduktojë varësia nga energjia e huaj, që sipas disa studimeve është 20 pikë mbi mesataren europiane.
Ankandet lejojnë çmime më konkurruese për konsumatorët fundorë, pasi sigurojnë që kompanitë fituese të ofrojnë energjinë e tyre të rinovueshme me çmime të kontrolluara të përcaktuara në vetë ankandet, duke mbrojtur konsumatorin nga luhatjet në tregun e energjisë në terma afatgjatë.
Po kështu, dizajni i ri i sistemit të ankandit përfshin stimuj për teknologji si p.sh ruajtjen e energjisë dhe përmirësimin e integrimit të burimeve të rinovueshme në rrjet. Këto aspekte janë thelbësore për të garantuar stabilitetin e furnizimit me energji elektrike dhe për të zvogëluar ndërprerjen e natyrshme të teknologjive të tilla si fotovoltaikët diellorë ose energjia e erës.
Sfidat dhe e ardhmja e sektorit të erës
La instaluar energjinë e erës në Spanjë ka pësuar vonesa të konsiderueshme vitet e fundit, gjë që vë në pikëpyetje përmbushjen e objektivave të përcaktuara. Në vitin 2020, u arrit një kapacitet prej rreth 29.000 MW, megjithëse objektivi i PNIEC, për vitin 2030, vendos një objektiv prej 50.000 MW.
Një nga sfidat më të mëdha ka qenë pasiguria juridike dhe burokracia e tepruar në procedurat administrative, diçka që ka dekurajuar shumë investitorë dhe kompani të këtij sektori. Ndërsa mekanizmat e rinj rregullator hyjnë në fuqi dhe kushtet e zhvillimit bëhen më fleksibël, sektori i erës pritet të përjetojë një nxitje të madhe.
Pavarësisht këtyre pengesave, Ministria e Tranzicionit Ekologjik parashikon rritje të fortë të energjisë së erës në vitet e ardhshme dhe pritet që ankandet e njëpasnjëshme të inkurajojnë instalimin e instalimeve të rinovueshme në kohën dhe mënyrën e duhur.
Investimet globale në energjinë e rinovueshme
Globalisht, investimet në energjinë e rinovueshme vazhdojnë të rriten, si në vendet e zhvilluara ashtu edhe në ato në zhvillim. Spanja ka qenë gjithmonë një pioniere në këtë fushë, duke qenë ndër shtatë liderë botërorë në kapacitetin e gjenerimit të burimeve të rinovueshme deri para disa vitesh.
Megjithatë, përkeqësimi i kornizës së kompensimit midis 2012 dhe 2015 shkaktoi stagnimin e kapaciteteve të instaluara. Shumë kompani vendosën të ndalojnë investimet e tyre, duke pasur parasysh se Spanja nuk ofron më një mjedis të sigurt për burimet e rinovueshme. Rregullimi i ankandeve aktuale përpiqet të ndryshojë këtë situatë dhe të nxisë rritjen në sektorë të tillë si solari apo biomasa.
Çfarë ndodh kur emetimet e CO2 rriten?
Stagnimi i investimeve dhe ngadalësia e tranzicionit drejt burimeve të rinovueshme e ka bërë Spanjën ende shumë të varur nga lëndët djegëse fosile. Ndërmjet viteve 2014 dhe 2015, vendi përjetoi një Rritje 22% e përdorimit të qymyrit, e cila, nga ana tjetër, rriti emetimet e CO2 dhe koston e të drejtave të karbonit.
Rritja e emetimeve ka pasoja të rënda jo vetëm mjedisore, por edhe ekonomike. Disa vlerësime tregojnë se Spanja shpenzoi më shumë se 100 milionë euro të drejta për CO2 në një vit të vetëm, para që mund të ishin përdorur për të përmirësuar dhe zgjeruar energjinë e rinovueshme.
Në këtë kontekst, progresi në zbatimin e ankandeve dhe ndërtimin e impianteve të reja të energjisë së pastër bëhet thelbësor për të shmangur rritjet e ardhshme të emetimeve të gazeve ndotëse dhe, në të njëjtën kohë, për të përmirësuar konkurrencën e sektorit të energjisë në vend.
Me presionin e kompanive të rinovueshme dhe kuadrin rregullator të rinovuar, gjithçka tregon se Spanja do të rifitojë sërish statusin e saj si lider botëror në energjitë e rinovueshme në vitet e ardhshme.