Në vitin 2017, Madridi është përballur me disa episode të ndotjes së lartë për shkak të faktorëve të tillë si përmbysja termike, mungesa e shiut dhe përdorimi masiv i Automjete private nga qytetarët. Ky kombinim shkakton nivele të dëmshme të dioksidit të azotit (NO2) dhe grimca të tjera, që cenojnë rëndë shëndetin e banorëve. Nisur nga kjo situatë, lind pyetja: A janë kufizimet e trafikut për të kontrolluar ndotjen?
Ndotja në Madrid: shifra alarmante dhe efekte shëndetësore
Madridi, si shumë qytete të tjera në botë, vuan nga problemet e përsëritura të ndotjes. Sipas Agjencisë Evropiane të Mjedisit (EEA), vlerësohet se në Spanjë më shumë se 31.000 njerëz vdesin çdo vit për shkak të ndotjes, me gati gjysmë milioni viktima në të gjithë Evropën. Kjo përkthehet në një ndikim të drejtpërdrejtë në cilësinë e jetës së qytetarëve, veçanërisht atyre më të rrezikuarve si fëmijët dhe të moshuarit.
Dioksidi i azotit dhe grimcat e pezulluara janë ndotësit kryesorë që prekin popullsinë. Këto vlera shpesh tejkalojnë kufijtë e vendosur nga autoritetet shëndetësore, duke rezultuar në një mjedis që është i dëmshëm për shëndetin. Në fakt, mbi 180 ppm i NR2 Ai tashmë konsiderohet i dëmshëm dhe në disa pjesë të qytetit nivelet e kalimit të 300 ppm janë regjistruar me raste.
Në disa raste, ndotja arrin nivele alarmante për ditë të njëpasnjëshme, pa u arritur një ulje e ndjeshme pavarësisht masave të përkohshme kufizuese të aplikuara. Madridi nuk bën përjashtim, dhe toksiciteti i ajrit përkeqësohet nga mungesa e shiut ose erës që mund të shpërndajë ndotësit. Kjo krijon një situatë të paqëndrueshme për shëndetin publik dhe kërkon masa shumë më të rrepta se ato të zbatuara deri më tani.
Kufizimet e trafikut në Madrid: një rishikim i protokolleve
Madridi ka një protokoll specifik për kohët kur ndotja e ajrit tejkalon kufijtë e caktuar. Ky protokoll është i ndarë në disa skenarët, i tronditur në varësi të ashpërsisë së episodit të kontaminimit. Më poshtë ne detajojmë katër skenarët e vendosur:
1. Reduktimi i shpejtësisë
Skenari i parë supozon a ulje e shpejtësisë shpejtësia maksimale e lejuar në hyrje në qytet, duke e kufizuar atë në 70 km/h. Kjo masë synon të reduktojë emetimet e dioksidit të azotit që rrjedhin nga trafiku rrugor.
2. Ndalimi i parkimit për jorezidentët
Nëse situata vazhdon apo përkeqësohet, futet skenari i dytë, i cili krahas uljes së shpejtësisë ndalon parkimin e mjeteve jorezidente në zonat e rregulluara të parkimit (zona SER). Kjo synon të dekurajojë përdorimin e makinave dhe të promovojë përdorimin e mjeteve të tjera të transportit.
3. Kufizim për regjistrimet çift dhe tek
Nëse nivelet e ndotjes nuk janë ulur ndjeshëm, skenari i tretë konsiston në a kufizimi i qarkullimit në varësi të targave të makinave. Automjetet me targa çift mund të qarkullojnë vetëm në ditë çift, ndërsa ato me targa tek mund të qarkullojnë vetëm në ditë tek. Objektivi është përgjysmimi i trafikut të automjeteve brenda qytetit.
Për më tepër, në këtë skenar automjetet me zero emisione dhe ato që kanë tre ose më shumë banorë.
4. Zgjerimi i ndalimit në perimetrin e M30
Skenari i katërt dhe i fundit parashikon shtrirjen e kufizimit të sipërpërmendur në të gjithë M30, duke penguar qarkullimin në këtë rrugë për mjetet që nuk respektojnë kufizimet e targave.
Rezultatet e veprimit korrigjues
Masat e reduktimit të trafikut, edhe pse me qëllime të mira, kanë rezultuar të pamjaftueshme. Gjatë ditëve të para të aktivizimit të protokollit, u vu re një ulje minimale e trafikut ndërmjet 1% dhe 5%, duke sugjeruar se nevojiten kufizime më të rënda ose plotësuese, të tilla si promovimi i transportit publik ose subvencionet për rinovimin e automjeteve.
Protokolli i Madridit kundër ndotjes: masa afatgjata
El Protokolli i Ndotjes e Madridit është vetëm një pjesë e strategjive që Këshilli Bashkiak dhe autoritetet e tjera duhet të zbatojnë për të adresuar këtë problem. Paralelisht, lind nevoja për një ndryshim drejt alternativa të qëndrueshme të tilla si makina elektrike, përdorimi i biçikletave ose transporti publik.
E ardhmja e lëvizshmërisë ka një fokus më të qartë: elektrifikimin e transportit dhe reduktimin e emetimeve. Madridi tashmë ka zbatuar masa si p.sh zona me emision të ulët (ZBE), i njohur si Madrid Central dhe rinovimi i tij si Madrid 360. Në këto zona ndalohet transiti i automjeteve ndotëse.
Zonat me emetim të ulët (ZBE)
ZBE-të në Madrid janë krijuar për të reduktuar në mënyrë drastike emetimet e NO2 dhe për të përmirësuar cilësinë e ajrit. Sipas rregulloreve aktuale, vetëm automjetet me etiketa mjedisore B ose C mund të qarkullojnë lirshëm në këto zona. Automjetet pa etiketë, ose me një klasifikim "A", kanë kufizime shumë më të rënda aksesi.
Duke filluar nga janari 2025, këtyre automjeteve “A” do të ndalohet plotësisht hyrja në zonat ZBE, me përjashtime specifike si makinat historike të pasagjerëve, automjetet e urgjencës dhe ato të destinuara për transportin e njerëzve me lëvizshmëri të reduktuar.
Ndikimi në cilësinë e ajrit
Vlerësimet e bazuara në studimet e Universitetit Politeknik të Madridit tregojnë se këto masa mund të zvogëlohet emetimet e oksideve të azotit (NOx) në 1.147 ton në vit. Gjithashtu, 62% e drejtuesve të automjeteve private pritet të kalojnë në transportin publik, gjë që do të kontribuonte më tej në uljen e niveleve të ndotjes.
Gjobat dhe gjobat
Mosrespektimi i rregulloreve për akses në ZBE-të sjell gjoba në vlerë prej 90 euro për shkelje, sipas rregulloreve aktuale. Në shumë raste, autoritetet kanë zgjatur periudhat e mospagimit për të dhënë mundësi përshtatjeje, por sanksionet po zbatohen me rigorozitet.
Këto ndëshkime kontribuojnë gjithashtu në ndërgjegjësimin e publikut, duke i detyruar drejtuesit e mjeteve të informohen për nivelet e ndotjes dhe politikat aktive gjatë gjithë kohës.
Për të përballuar sfidat aktuale, Madridit dhe qyteteve të tjera anembanë botës do të duhet të zbatojnë ndryshime strukturore në politikat e tyre të lëvizshmërisë dhe ndotjes. Është jetike që masat e përkohshme të kufizimit të trafikut të shoqërohen me një program ndërgjegjësimi arsimor dhe zhvillim të qëndrueshëm të infrastrukturës.
E ardhmja e qyteteve tona do të varet nga aftësia e qeverive, kompanive dhe qytetarëve për të adoptuar një model lëvizshmërie më të pastër dhe më të qëndrueshme, pa neglizhuar përparimet në teknologjinë e transportit dhe bashkëpunimin midis të gjithë sektorëve të përfshirë.