Islanda po gërmon pusi më i thellë gjeotermik në planet në zemër të një vullkani. Ky projekt synon të përfitojë nga energjia e rinovueshme e vendosur në një thellësi prej 5 kilometrash. Shpimi kryhet në gadishulli i Rejkjanes, ku një vullkan joaktiv prej 700 vitesh është epiqendra e këtij shfrytëzimi.
Projekti IDDP: inovacione teknologjike
El Projekti i shpimit të thellë në Islandë (IDDP), në bashkëpunim me Statoil, kërkon një qasje inovative për të rritur efikasitetin e energjisë gjeotermale. E veçanta e këtij pusi qëndron në kombinimin e presion ekstrem y temperaturat e larta. Ata që janë përgjegjës për projektin shpresojnë që, me arritjen e 500 gradë Celsius, ajo që ata e quajnë "tymi superkritik«, një përzierje mes avullit dhe ujit që do të rriste kapacitetin e energjisë së prodhuar.
Sipas Ásgeir Margeirsson, CEO i HS Orka, objektivi është të përfitohet nga ky fenomen për të gjeneruar deri në 50 MW energji elektrike për pus, duke shumëzuar kështu prodhimin me dhjetë në krahasim me puset e tjera gjeotermale konvencionale me thellësi 2,5 kilometra, të aftë për të gjeneruar rreth 5 MW.
Sfida e shpimit në mjedise vullkanike
Një nga sfidat më të rëndësishme të këtij projekti është shpimi në një mjedis vullkanik shumë të paqëndrueshëm. Një përpjekje e mëparshme gjashtë vjet më parë goditi magmën 2,1 kilometra larg, duke rezultuar në shkatërrimin e pajisjeve të shpimit. Këto kushte ekstreme e bëjnë shpimin pranë magmës jashtëzakonisht komplekse dhe të rrezikshme.
Në një deklaratë për shtyp, Ásgeir Margeirsson e theksoi këtë nuk ka garanci për sukses për shkak të natyrës së paparashikueshme të nëntokës në ato thellësi. Pavarësisht rreziqeve, shkencëtarët e përfshirë besojnë se është e mundur të përballen sfidat.
Energjia dhe ndikimi mjedisor
Islanda është tashmë një lider i padiskutueshëm në përdorimin e energjisë gjeotermale. Përafërsisht 26% të energjisë elektrike e vendit vjen nga këto burime. Në vitin 2013, kapaciteti i instaluar arriti në 665 MW, duke prodhuar gjithsej 5.245 GWh energji elektrike. Megjithatë, shkencëtarët shpresojnë se puset e reja jo vetëm që do të optimizojnë këtë performancë, por të zvogëlojë nevojën për të shfrytëzuar shumë më tepër puse, duke minimizuar kështu ndikimin mjedisor.
Shfrytëzimi gjeotermik, pavarësisht se konsiderohet si një alternativë e rinovueshme, nuk përjashtohet nga kritika. Për shembull, Greenpeace ka paralajmëruar për emetimet e CO2 dhe squfurit që prodhojnë disa puse. Megjithatë, ekspertët në Islandë sigurojnë se këto emetime janë minimale në krahasim me burimet fosile dhe se teknologjitë për trajtimin e këtyre gazeve po përparojnë me shpejtësi.
Bashkëpunimet ndërkombëtare dhe e ardhmja e energjisë gjeotermale
Islanda nuk është e vetmja në kërkimin e energjisë gjeotermale superkritike. Vendet si Kenia, Japoni e Indonezi Ata po investojnë në këtë teknologji për të përfituar nga nxehtësia e pashtershme e Tokës. Në rastin e Islandës, pritet që shfrytëzimi i fushës së Reykjanes mund të kontribuojë në furnizimin me energji elektrike jo vetëm të popullsisë së saj prej 370.000 banorësh, por edhe në eksportimin e saj në vende si p.sh. Angli, me të cilin mund të lidhej përmes një kablloje nënujore.
Në fakt, sipas inxhinierit Albert Albertsson, midis 30 dhe 35 puse konvencionale do të nevojiteshin për të furnizuar një qytet si Reykjavík, ndërsa do të mjaftonin vetëm tre deri në pesë puse superkritike për të mbuluar këto nevoja për energji.
Potenciali i puseve superkritike
Një nga karakteristikat më të mahnitshme të këtij projekti është përdorimi i avulli superkritik. Kjo gjendje e materies, e cila nuk është as e lëngshme as gaz, formohet kur uji dhe magma arrijnë një pikë kritike brenda kores së Tokës. Ky avull është i aftë të transportojë deri në dhjetë herë më shumë energji sesa avulli gjeotermik konvencional, i cili mund të revolucionarizojë prodhimin e energjisë gjeotermale në mbarë botën.
La përplasja e magmës me ujin e detit, për shkak të presionit dhe temperaturave të larta, gjeneron këtë avull superkritik, kapaciteti i të cilit për të gjeneruar energji është pothuajse i pakufizuar. Nëse projekti IDDP arrin të demonstrojë se ky avull mund të përdoret në mënyrë të qëndrueshme, Islanda mund të bëhet pararoja e një epoke të re në përdorimin e energjisë së pastër.
Çfarë do të ndodhë më pas për Projektin Gjeotermik të Islandës?
Gjatë shtatë viteve të ardhshme, planet e IDDP përfshijnë shponi dhe provoni disa puse në zonat superkritike. Objektivi nuk është vetëm rritja e prodhimit të energjisë, por edhe reduktimi i varësisë nga karburantet fosile. Në planin afatgjatë, industria shpreson se kjo teknologji do të lejojë që të shpohen më pak puse, por me kapacitet më të madh, në mënyrë që ndikimi mjedisor është minimal.
Këto lloj zhvillimesh nuk do të jenë vendimtare vetëm për Islandën, por edhe për komunitetin ndërkombëtar. Sipas ekspertëve, kjo teknologji mund të përsëritet në vende të tjera me karakteristika të ngjashme gjeotermale, duke u bërë një pjesë kyçe në kuadër të Marrëveshja e Parisit për reduktimin e emetimeve të gazeve serrë.
Islanda ka demonstruar vazhdimisht se mund të jetë një laborator unik natyror si për kërkimin gjeotermik, ashtu edhe për zhvillimin e teknologjive të reja. Ky projekt premton jo vetëm të shfrytëzojë burimet vullkanike të vendit në mënyrë të qëndrueshme, por gjithashtu të avancojë kërkimin shkencor në një nga çështjet më urgjente të kohës sonë: tranzicionin në energji e rinovueshme.